نحوه برخوردبا رفتارهای کودکان مبتلا به اوتیسم وبیش فعالی

در این مقاله، به بررسی نحوه برخورد با رفتارهای چالش برانگیز کودکان اوتیسم و بیش فعال می‌پردازیم. اوتیسم و بیش فعالی دو مسئله جداگانه بوده اما گاهاً همراه با یکدیگر در کودکان ظاهر می‌شوند و مدیریت و برخورد با آن‌ها نیازمند روش‌های خاصی هستند.

شناخت کودکان اوتیسم و بیش فعال

در ابتدای مبحث نحوه برخورد با رفتارهای چالش برانگیز کودکان اوتیسم، برای موفقیت در برخورد با این نوع رفتارها، باید با ویژگی‌ها و نشانه‌های اوتیسم و بیش فعالی آشنا شویم. هر کدام از این وضعیت‌ها نیازمند شناخت عمیق و درک دقیق است. اوتیسم یک اختلال طیفی است که بر ارتباطات اجتماعی، تعاملات انسانی و الگوهای رفتاری تأثیر می‌گذارد. کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً مشکلاتی در ارتباط با دیگران دارند و ممکن است فعالیت‌های تکراری و محدودیت‌های رفتاری در آنها نمایان شوند. و اما بیش فعالی یک اختلال رفتاری است که با بالا بودن سطح فعالیت و کمبود تمرکز و توجه همراه است. این کودکان معمولاً بیش از حد حرکت می‌کنند و مشکلاتی در کنترل و تنظیم رفتارهای خود دارند.

انواع رفتارهای چالش برانگیز کودکان اوتیسم – بخش اول

رفتارهای چالش برانگیز کودکان اوتیسم می‌توانند متنوع باشند و در افراد مختلف ممکن است متفاوت باشند. این رفتارها معمولاً برای اطرافیان چالش‌آفرین و نگران‌کننده به نظر می‌آیند. در زیر، توضیحاتی درباره این رفتارها آورده شده است:

• کوبیدن سر خود به دیوار یا اشیاء: کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است به دلایلی مانند ناتوانی در ابراز احساسات یا تحمل محیط‌های شلوغ و پرت، سر خود را به دیوار یا سطوح دیگر بکوبند. این رفتار ممکن است نشانگر استرس آنها باشد.
• ضربه زدن به خود: این رفتار ممکن است ناشی از حس بیش از حد یا ناتوانی در ادراک و تفسیر احساسات باشد. کودکان اوتیسم ممکن است به خود ضربه بزنند تا با این وسیله کمی از حس ناتوانی خود را کاهش دهند.
• فرو کردن انگشت در چشمان خودشان: این یکی از رفتارهای تکراری است که ممکن است ناشی از تحریک‌های حسی یا تنش‌های اضافی باشد.
• کندن موهای خود: این رفتار، که به نام “تریکوتیلومانیا” هم شناخته می‌شود، ممکن است به دلایلی نظیر تنش، اضطراب یا تحریک‌های حسی انجام شود. کودکان ممکن است از کندن موهای خود به عنوان یک مکانیسم تنظیمی استفاده کنند.
• خراشیدن پوست خود: این رفتار نیز معمولاً یک واکنش به تنش‌ها و تحریک‌های حسی می‌باشد. کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است با خراشیدن پوست، تنش و استرس خود را کاهش دهند.
• گازگرفتن خود: این رفتار نیز ممکن است به دلیل ناتوانی در مدیریت و ابراز احساسات باشد. گازگرفتن خود می‌تواند یک وسیله باشد که این افراد از طریق آن سعی در تنظیم و کنترل وضعیت‌های حسی خود دارند.

انواع رفتارهای چالش برانگیز کودکان اوتیسم – بخش دوم

• دفع مدفوع در هر مکانی: یکی از ویژگی‌های برخی از کودکان اوتیسم می‌تواند ناتوانی در کنترل و فهم کامل نیازهای حسی و فیزیولوژیکی خود باشد، که ممکن است منجر به دفع مدفوع در مکان‌های غیرمناسب شود.
• قشقرق برپا کردن: این ممکن است یک رفتار تکراری باشد که به عنوان یک وسیله برای تنظیم و تأمین احساس امنیت و تعادل در محیط محسوب شود. کودکان اوتیسمی ممکن است از قشقرق برپا کردن برای ایجاد حس تعادل و آرامش استفاده کنند.
• هرزه خواری: هرزه خواری یکی از ویژگی‌های شایع در افراد مبتلا به اوتیسم است. افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است تمایل داشته باشند که تنها غذاهای خاص یا هر نوع غذایی را بخورند. آنها به دلایل حسی یا عدم تحمل طعم‌ها و بافت‌های غذایی، ممکن است تمایل به انتخاب‌های غذایی خاصی داشته باشند.
• پرتاب اشیاء: این رفتار ممکن است ناشی از تحریک‌های حسی یا ناتوانی در ادراک محیط باشد. کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است به دلایلی نظیر تنش یا عدم تعامل اجتماعی، اشیاء را پرتاب کنند.
• زدن و یا گاز گرفتن دیگران: این رفتار ممکن است به دلیل ناتوانی در مدیریت احساسات و تفهیم واقعیت‌های اجتماعی باشد. این کودکان ممکن است تحت فشارهای اجتماعی یا تحریکات حسی دست به این واکنش‌های فیزیکی بزنند.
• کشیدن و کندن موهای دیگران: این نوع رفتار نیز ممکن است به عنوان یک وسیله برای تنظیم حسی یا کنترل استفاده شود. افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است از این رفتار برای تعادل و تسکین احساسی استفاده کنند.

روش‌های مدیریت و برخورد با رفتارهای چالش برانگیز کودکان اوتیسم

حال که با مفهوم و ویژگی‌های اوتیسم و بیش فعال و رفتارهای چالش برانگیز کودکان اوتیسم آشنا شدیم، به بررسی روش‌های مدیریت و برخورد مؤثر با این وضعیت‌ها می‌پردازیم. مهمترین نکته این است که برنامه‌ها و راهکارها برای هر فرد اوتیسم، باید بر اساس نیازها و توانایی‌های او طراحی شوند. تعدادی از روش‌های مدیریتی موثر عبارتند از:

• آموزش و پشتیبانی خانواده: یکی از اصلی‌ترین راه‌ها برای مدیریت رفتارهای کودکان اوتیسم و بیش فعال، آموزش و پشتیبانی خانواده است. خانواده با آموزش‌های لازم و اطلاعات صحیح می‌تواند به بهبود رفتار و تطبیق کودکان خود کمک کند.
• تحلیل و درک علت رفتار: درک دلایل و عوامل تحریک‌کننده پشت هر رفتار چالش برانگیز از اهمیت بالایی برخوردار است. بررسی محیط، تحریکات حسی، وضعیت‌های تنش‌زا، یا نیازهای فرد می‌تواند در طراحی برنامه‌های مدیریتی کمک کند.
• استفاده از تنظیم حسی: فهم و توسعه تکنیک‌های تنظیم حسی برای افراد مبتلا به اوتیسم اهمیت دارد. این تکنیک‌ها ممکن است شامل ورزش‌های تنظیمی، مهارتهای آرام‌سازی و… باشد.
• استفاده از برنامه‌های رفتاری مثبت: این روش مبتنی بر آموزش و تقویت رفتارهای مثبت و کاهش رفتارهای ناپسند است. با استفاده از تقویت مثبت و ارائه پاداش‌ها، می‌توان به تقویت رفتارهای مطلوب پرداخت.
• ارتقاء مهارتهای ارتباطی و اجتماعی: ارتقاء مهارتهای ارتباطی و اجتماعی مبتلایان به اوتیسم می‌تواند از طریق آموزش مهارتهای ارتباطی، بازی‌های گروهی و مداخله‌های اجتماعی انجام شود.
• استفاده از تقویت منفی به طور صحیح: در برخی موارد، استفاده از تقویت منفی با انتقال توجه از رفتارهای ناپسند به رفتارهای مطلوب و مفید می‌تواند موثر باشد.
• ترکیب درمان‌های رفتاری: استفاده از ترکیبی از درمان‌های رفتاری مناسب با وضعیت کودک، اثربخشی بیشتری در مدیریت رفتارهای چالش برانگیز کودکان اوتیسم و بیش فعال دارد.
• همکاری با تیم متخصص: همکاری با تیم‌های تخصصی شامل روان‌شناسان، مشاوران تربیتی، متخصصان توانبخشی و پزشکان می‌تواند در ارائه مداخله‌های موثر و شخصی‌سازی به فرد مفید باشد.

کلام آخر

با توجه به نیازهای خاص و منحصر به فرد افراد، مدیریت و برخورد با رفتارهای چالش برانگیز کودکان اوتیسم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. همچنین با توجه به مشکلات و چالش‌هایی که کودکان اوتیسمی و بیش فعال با آنها روبرو هستند، ارائه راهکارهای مناسب و مدیریت صحیح این وضعیت‌ها بسیار اهمیت دارد. کلینیک توانبخشی رایا در غرب تهران واقع در محله ستارخان با ارائه برنامه‌های مبتنی بر علم و تجربه در رفع اختلالات کودکان نقش بسزایی ایفا می‌کنند. کلینیک توانبخشی رایا با دارا بودن تجهیزات و با بهره‌گیری از تیم‌های متخصص، اقدام به ارائه راهکارها و روش‌های مدیریتی مناسب برای کاهش رفتارهای چالش برانگیز مبتلایان به اوتیسم می‌نمایند. شناخت عمیق از نیازها و اختصاصی کردن برنامه‌ها، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و تعاملات این کودکان و خانواده‌هایشان کمک کند.