کاردرمانی(=occupational therapy)برای فلج مغزی (cp)بر روی”کمک به افراد برای دست یافتن به عملکردی‌ترین حالت ممکن خودشان تمرکز دارد”. این درمان عمدتاً شامل تمرین فعالیتهای روزمره زندگی است تا به افراد کمک کند مهارتهای لازم برای به حداکثر رساندن استقلال خود را افزایش دهند.
برای درک اهداف و فعالیتهای مورد استفاده توسط کاردرمانگران “برای بهبود تحرک و افزایش استقلال(بویژه حرکتی)در افراد مبتلا به فلج مغزی”، این مقاله به بررسی موارد زیر می‌پردازد:
– اهداف کاردرمانی
– فعالیتهای کاردرمانگران برای فلج مغزی
– مزایای کاردرمانی برای فلج مغزی
اهداف کاردرمانی برای فلج مغزی
کاردرمانی یک روش مداخله درمانی است که به افراد کمک می‌کند استقلال خود را بهینه کنند و بر فعالیتهای روزمره زندگی تمرکز دارد.
برخلاف فیزیوتراپی (که بر بهبود انعطاف‌پذیری، دامنه حرکت و قدرت از طریق تمرین تمرکز دارد)، کاردرمانی عمدتاً از کارهاو فعالیتهای عملی برای آماده‌سازی افراد مبتلا به فلج مغزی برای موقعیت‌های روزمره استفاده می‌کند. اگرچه ممکن است براساس دیدگاه سنتی کاردرمانی برخی فعالیتهای تمرینی-ورزشی نیز در طول جلسه کاردرمانی گنجانده شوند، امااین تمرینات به عنوان وسیله‌ای برای دستیابی به نتیجه‌ای خاص استفاده می‌شوند:”افزایش مشارکت در یک فعالیت معنادار وارزشمند برای فرد”. کاردرمانی میتواند به افراد آموزش دهد که:
– وظایف خودمراقبتی را انجام دهند. (خوردن، خوابیدن، حمام کردن، پیرایش وآرایش، استفاده از توالت،جابه جایی و انتقال و غیره)
– از ابزارها و وسایل حرکتی تطبیقی استفاده کنند. (برای انجام فعالیت‌هایی که در غیر این صورت قادر به انجام آنها نیستند)
– با دیگران ارتباط برقرار کنند و به‌طور مناسب رفتارهای اجتماعی داشته باشند.
– نیازمندیهای حسی و احساسی را مدیریت کنند.
– در فعالیتهای مربوط به مدرسه و بازی،کار و… شرکت کنند.
فلج مغزی به مجموعه وسیعی از اختلالات حرکتی با شدت‌های مختلف اشاره دارد که ناشی از آسیب به مغز در حال رشد است.(البته ممکن است آسیبهای دیگری علاوه بر مسایل حرکتی نیز مطرح باشد) از آنجایی که هر مورد فلج مغزی منحصر به فرد است، مداخلات کاردردرمانی برای فلج مغزی باید براساس نیازهای خاص هر فرد ارائه شود. اختلالات حرکتی شایعی که در افراد مبتلا به فلج مغزی مشاهده می‌شوند،میتواند شامل تون(قوام) عضلانی غیرطبیعی،وضعیت و راستای بدنی نامناسب ونیز تعادل و هماهنگی غیرعادی باشد.
فعالیتهای مورد استفاده کاردرمانگران درکارباافراد مبتلا به فلج مغزی
کاردرمانگران با ارزیابی نقاط قوت و ضعف و اهداف شخصی افراد، برنامه‌های فعالیتی متناسب با نیازهای آنها طراحی می‌کنند تا به استقلال عملکردی آنها کمک کنند. در این جلسات، افراد مبتلا به فلج مغزی از مداخلات و روش‌های متنوعی برای بهبود توانایی‌های عملکردی خود بهره می‌برند.
از جمله فعالیت‌هایی که ممکن است در این جلسات تمرین شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
– چرخاندن دستگیره در
– جمع‌آوری اسباب‌بازی‌ها پس از بازی
– وصل کردن گیره‌های لباس به سطوح مختلف
– نقاشی، طراحی و رنگ‌آمیزی
– وارد کردن و چرخاندن کلید برای قفل و باز کردن در
– تمیز کردن میز
– ورق زدن صفحات کتاب
– نوشتن
– منتظر ماندن برای نوبت در هنگام بازی
– تایپ کردن باصفحه کلید(keyboard)
– لباس پوشیدن (بستن و باز کردن دکمه‌ها؛ باز و بسته کردن زیپ)
– استفاده از قاشق و چنگال با دسته‌های بزرگ‌تر
– بازی با خمیر بازی
– شرکت در فعالیتهای حسی
– تنظیم یک روال(routine) شبانه (مسواک زدن، شستن صورت، عوض کردن لباس خواب و غیره)
– جابه‌جایی”از” و “به”ویلچر یا استفاده از سایر وسایل کمکی-حرکتی
– انتخاب وتمرین تجهیزات مناسب برای انتقال ایمن به داخل و خارج از دوش، توالت و غیره
– پوشیدن و درآوردن ارتزها
– تمرین مهارتهای مرتبط با شغل و…
البته اینها فقط چند مثال مختصر ازفعالیتهای تمرینی درجلسات کاردرمانی است ولی نکته بسیار مهم درجلسات درمانی این است که”فعالیتهای تمرینی باید به‌گونه‌ای طراحی شوندکه به افراد کمک کنند مهارتهای روزمره را بهبود بخشند و استقلال خود را افزایش دهند”.
8:11
گذشته ازتمرینات حرکتی سنتی کاردرمانی،طراحی وارایه این فعالیتها باید به نحوی باشد که کاربردی و مرتبط با دنیای واقعی باشند و به طور منظم تمرین شوند،که این امر برای ایجاد تغییرات سازگار در مغز حیاتی است.
انعطاف‌پذیری عصبی(neuroplasticity)، قابلیت مغز برای بازآرایی مدارهای عصبی‌اش است تا عملکردهای آسیب‌دیده به نواحی غیرآسیب‌دیده منتقل شوند و بهبود یابند. انجام حرکات خاص(task-specific) و تکرارآنها به تحریک مغز کمک می‌کند و نیاز به فراخوانی آن عملکردها را تقویت می‌کند و مغز را به ایجادتغییرات سازگار تشویق می‌کند. بنابراین،هرچه بیشترتمرین می شود،به تدریج الگوهای حرکتی تکامل یافته جدیدتر وطبیعی تر،ایجادخواهند شد.
مزایای کاردرمانی برای فلج مغزی
یادگیری نحوه انجام کارهای روزمره به صورت مستقل میتواند به افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس فرد کمک کند. این امر آنها را به ادامه تکرار تمرینهایی که برای تقویت انعطاف‌پذیری عصبی و بهبود توانایی‌های عملکردی نیاز دارند، تشویق می‌کند.
با تمرین فعالیتهای کاردرمانی،افراد مبتلا به فلج مغزی ممکن است یاد بگیرند که چگونه:
– با محیط اطراف خود ارتباط برقرار کنند.
– یک روتین یا برنامه فعالیتی را دنبال کنند.
– فعالیتهای روزمره را به طور مستقل‌تر انجام دهند.
– منعطف باشند وحل مساله را یاد بگیرند.
– مهارتهای حرکتی درشت و ریز(fine&gross) خود را بهبود بخشند.
– نیازهای حسی و عاطفی خود را مدیریت
کنند.
چون فعالیتها شخصی‌سازی شده، خاص(task-specific )و کاربردی هستند، افراد مهارت‌هایی را کسب می‌کنند که برای بقیه عمر خود به کار خواهند گرفت.
اگردرجسجوی کلینیک جامع توانبخشی درمنطقه غرب تهران هستید تا در زمینه های گوناگون توانبخشی ازجمله کاردرمانی جسمی -حرکتی،کاردرمانی درکی-حرکتی،کاردرمانی حسی،کاردرمانی ذهنی وشناختی و همچنین گفتاردرمانی برای کودکان و بزرگسالان مبتلابه فلج مغزی یاسایر بیماریهای مرتبط باتوانبخشی،اطلاعات دریافت کنید،می توانید با کارشناسان زبده کلینیک توانبخشی رایا تماس بگیریدتا از مشاوره اولیه رایگان دراین زمینه ها بهره مندباشید.