فهرست مطالب
مقدمه
لکومالاسی پری‌ونتریکولار (PVL=periventricular leucomalacia) یک ناهنجاری مغزی است که پس از آسیب به یک منطقه خاص از مغز رخ می‌دهد.
پری‌ونتریکولار:(periventricular) به ناحیه‌ای از بافت نزدیک به مرکز مغز اشاره دارد. این بافت در نزدیکی بطن‌های پر از مایع در مغز قرار دارد.
لکو(leuco):به ماده سفید مغز اشاره دارد. ماده سفید از مسیرهای عصبی تشکیل شده است که اطلاعات را در سراسر مغز و سیستم عصبی منتقل می‌کند.
مالاسی(=malasia):به معنای نرم شدن است.
درواقع،pvl به نرم شدن و زخم شدن ماده سفید در اطراف بطن‌های مغز اشاره دارد. این وضعیت می‌تواند در صورت آسیب به مغز در حین رشد در دوران جنینی اتفاق بیفتد. همچنین می‌تواند در زمان زایمان، به ویژه اگر نوزاد به صورت نارس(prematurly)متولد شود، رخ دهد. نوزادان نارس در معرض بالاترین خطر برای این وضعیت هستند.
در این ناحیه مرکزی مغز، مسیرها اطلاعات را بین مغز و نخاع و همچنین از یک قسمت مغز به قسمت دیگر منتقل می‌کنند. آسیب در این ناحیه باعث بروز علائم عصبی(neurologic) می‌شود.
عملکرد حرکتی معمولاً در PVL تحت تأثیر قرار می‌گیرد. این می‌تواند منجر بهموارد زیرشود:
ضعف عضلانی
اسپاستیسیته عضلانی (سفتی)
اختلالات تون(tone)عضلانی
علل
همانطور که اشاره شد؛ pvl می‌تواند دردوره جنینی ، در حین زایمان یا بلافاصله پس از تولد رخ دهد.
نوزادان نارس در معرض بالاترین خطر برای این وضعیت هستند. هرچه نوزاد نارس‌تر باشد، خطر PVL بیشتر است. نوزادانی که قبل از 30 هفته بارداری متولد می‌شوند، آسیب‌پذیرترین گروه هستند. در نوزادان نارس، مغز هنوز در حال رشدوتکامل است. مسیرهای اطراف بطن‌ها بسیار شکننده و آسیب‌پذیر هستند.زودهنگام بودن تولد منجر به فشار اضافی بر مغز نوزاد در خارج از رحم می‌شود.
شایع‌ترین علل PVL شامل موارد زیر است:
کاهش اکسیژن رسانی به مغز: نوزادان نارس معمولاً مشکلات تنفسی دارند. بنابراین، آن‌ها در دریافت و رساندن اکسیژن کافی به مغز دچار مشکل هستند. ماده سفید پری‌ونتریکولار به شدت به کاهش جریان خون یا اکسیژن حساس است. این می‌تواند منجر به چیزی به نام ایسکمی(ischemia)، یا تخریب سلولی به دلیل کمبود اکسیژن شود.
خونریزی داخل بطن (IVH). در حین تکامل مغز نوزاد، عروق خونی در مغز بسیار شکننده هستند. نوزادان نارس در معرض خطر بیشتری برای آسیب به این عروق هستند. عروقی که اکسیژن را به ماده سفید پری‌ونتریکولار تأمین می‌کنند، آسیب به آن‌ها می‌تواند منجر به خونریزی در این ناحیه شود. خونریزی معمولاً بر اساس شدت (درجه ۱، درجه ۲، درجه ۳ و درجه ۴) درجه‌بندی می‌شود. درجه ۴ شدیدترین نوع خونریزی است. این خونریزی می‌تواند منجر به آسیب هایی شده و درنهایت منجر به PVL شود.
عفونت. عفونت یا التهاب می‌تواند به بافت در این ناحیه مرکزی مغز آسیب برساند.
گاهی اوقات، علت مشخصی برای علائم عصبی و چالشهای حرکتی در یک کودک شناسایی نمی‌شود. برای این علائم غیرقابل توضیح ممکن است انجام تصویربرداری مغزی ضروری باشد و درمواقعی تصویربرداری، PVL را نشان می‌دهد.
علائم و نشانه‌ها
اگرچه در PVL، آسیب به بافت مغز قبل، در حین یا بلافاصله پس از تولد رخ می‌دهد،اما علائم معمولاً در نوزادان تازه متولد شده، حداقل هستند و معمولاً چند ماه یا حتی سال‌ها پس از تولد مشاهده می‌شوند. این به این دلیل است که مغز با گذشت زمان و با رشد و بلوغ نوزاد به تکامل خود ادامه می‌دهد.
به طور عمده PVL بر مسیرهای مغزی که حرکات عضلانی و سایر عملکردهای مهم بدن را کنترل می‌کنند، تأثیر می‌گذارد. بنابراین، نوزادان مبتلا به PVL در معرض خطر موارد زیر هستند:
اختلالات حرکتی، مانند اسپاستیسیته عضلانی (سفتی)، ضعف و اختلالات تون (tone)عضلانی
مشکلات هماهنگی(cordination)
اختلالات بینایی و شنوایی
تاخیر در تکامل شناختی و چالشهای یادگیری
ناحیه خاصی از بدن که درگیر است (مانند بازوی راست، پای چپ و غیره) به سمت و ناحیه مغزی که آسیب دیده بستگی دارد.
ارتباطPVL با فلج مغزی
کودکان مبتلا به PVL در معرض خطر فلج مغزی (CP) هستند. PVL عامل اصلی CP در نوزادان نارس است. همچنان که قبلا درمقالات جداگانه توصیف شد؛فلج مغزی
یک اصطلاح عمومی برای شرایطی است که شامل علائم حرکتی و شناختی می‌شود. این علائم می‌توانند در شدت متفاوت باشند. CP با گذشت زمان پیشرفت نمی‌کند، اما علائم آن ممکن است با افزایش سن تغییر کند.برای آشنایی بیشتربه مقاله “فلج مغزی چیست” مراجعه کنید.
علائم متنوع
علائم PVL می‌توانند از یک کودک به کودک دیگر به شدت متفاوت باشند. برخی از کودکان مبتلا به PVL ممکن است کاملاً بدون علامت باشند. برخی ممکن است علائم بسیار خفیفی داشته باشند و تشخیص داده نشوند. در حالی که دیگران ممکن است علائم شدید داشته باشند. گاهی اوقات، تصویربرداری می‌تواند درجه کمی از PVL را نشان دهد، در حالی که هیچ علامت بالینی وجود ندارد.
با این حال، بیشتر نوزادان و کودکان با تأخیر در حرکات و مراحل رشد مواجه هستند. این تأخیرها ممکن است با گذشت زمان به طور فزاینده‌ای مشهود شوند. PVL می‌تواند منجر به تأخیر در موارد زیر شود:
تأخیر درکنترل سر وگردن گرفتن نوزاد
تأخیر در غلتیدن
تاخیر در نشستن
مشکلات وچالش در خزیرن وسینه خیز رفتن
تأخیر درایستادن وراه افتادن
تأخیر درگفتار
چالشهای مرتبط با یادگیری
چالشهای بینایی، حرکات غیرطبیعی چشم و شرایط شناختی و رفتاری نیز شایع هستند.
تشخیص / بررسی های آزمایشگاهی
تشخیص PVL از طریق تصویربرداری مغزی تأیید می‌شود. تصویربرداری مغزی به معنای گرفتن عکس‌هایی از مغز است. روش‌های تصویربرداری رایج برای PVL شامل موارد زیر است:
اولتراسوند(ultrasound): این یک بررسی تشخیصی بدون درد است که از امواج فراصوت برای مشاهده مغز نوزاد استفاده می‌کند. در PVL، اولتراسوند ممکن است منعکس کننده موارد زیرباشد:
- کیست‌ها یا مکان‌های توخالی در بافت مغز
- ماده سفید نازک شده
- بطن‌های بزرگ‌تر
تصویربرداری MRI: این روش نیز یک آزمایش ایمن است. این روش می‌تواند تصاویر دقیقی از ساختارهای داخلی مغز ارائه دهد. MRI ممکن است نشانه‌های اولیه PVL را نشان دهد. این نشانه‌ها شامل:
- نواحی کوچک از آسیب مغزی به صورت نقطه‌ای
- نواحی بزرگ کیستیک از آسیب بافتی
- نواحی بزرگ از آسیب ماده سفید
این روش‌ها به پزشکان کمک می‌کند تا وضعیت مغز را بررسی کرده و تشخیص دقیقی از PVL داشته باشند.
11:10
درمان‌ها(treatments) و درمان‌های
حمایتی(therapies)
اگرچه درمان قطعی(cure) برای PVL وجود ندارد و آسیب به بافت مغزی قابل برگشت نیست،اما این آسیب با گذشت زمان بدتر نمی‌شود. به همین دلیل PVL به عنوان یک وضعیت “ایستا” در نظر گرفته شده و”بیماری پیشرونده” محسوب نمی شود.همچنین خاصیت انعطاف پذیری عصبی یا neuroplasticity که دلالت بر امکان آماده سازی و پرورش یاخته های عصبی سالم در جهت جبران اختلال عملکردی بخش‌های آسیب دیده بافتهای عصبی می باشد، برگ برنده اقدامات و خدمات درمانی و توانبخشی است.
علائم و درمان‌های موجود
نظیر آنچه در درمان کودکان مبتلا به فلج مغزی بیان شده و می دانیم،درمان‌هایی وجود دارند که می‌توانند به مدیریت علائم ناشی از PVL کمک کنند:
- داروها و توانبخشی:
دارودرمانی ودرمانهای فیزیکی مانند کاردرمانی جسمی می‌توانند تنش یا سفتی در عضلات را تا حدی مهار و مدیریت کنند. به عنوان مثال، تزریق سم بوتولینوم می‌تواند به شل کردن عضلات کمک کند.داروهای خوراکی مانند شل‌کننده‌های عضلانی نیز معمولاً استفاده می‌شوند. - تجهیزات تطبیقی: تجهیزاتی مانند بریس‌ها می‌توانند عملکرد و کیفیت زندگی کودک را بهبود بخشند. این وسایل کمکی می‌توانند در دستیابی به مراحل مهمی مانند راه رفتن کمک کنند و همچنین به بهبود وضعیت بدن کمک کنند.
- درمان بینایی و عینک: هم کمک کننده اند. تنش(tone)پایین عضلات چشم می‌تواند باعث “تنبلی چشم” شود. این ممکن است نیاز به اصلاح با پوشاندن وبستن چشم و یا جراحی داشته باشد.
- همکاری نزدیک با سیستم‌های آموزشی:
آن‌ها می‌توانند یک برنامه آموزشی فردی برای کودک مبتلا به PVL ارائه دهند. حمایت‌های آموزش ویژه نیز می‌توانند کمک کنند.
با همکاری همه این متخصصان، خانواده‌ها می‌توانند یک برنامه درمانی مناسب را دنبال کنند. آن‌ها می‌توانند درمان‌ها را توصیه کنند و پیگیری‌های بلندمدت را انجام دهند. تمام این‌ها می‌تواند به کودک کمک کند تا بهترین نتیجه ممکن را به دست آورد و به او کمک کند تا زندگی کاملی را تجربه کند.
چشم‌انداز
-تنوع در نتایج
نتایج در طولانی مدت بسیار متفاوت است و بستگی به شدت آسیب اولیه مغز دارد. برخی از کودکان علائم خفیف دارند یا هیچ علائمی ندارند و ممکن است تا سنین بالاتر تشخیص داده نشوند. دیگران ممکن است کمی ضعف یا سفتی در بازوها یا بخصوص دراندامهای تحتانی و پاهای خود داشته باشند. آن‌ها ممکن است به بریس یا کاردرمانی جسمی نیاز داشته باشند، اما در سایر جنبه‌ها عملکرد خوبی دارند. در حالی که برخی دیگر در انتهای شدیدتر طیف قرار دارند و ممکن است ناتوانی‌های بیشتری داشته باشند و به حمایت بیشتری برای فعالیت‌های روزمره خود نیاز داشته باشند.
-محیط و نتایج
نتایج PVL تحت تأثیر عوامل زیادی قرار می‌گیرد. محیط یک عامل بسیار مهم است و می‌تواند بر مغز یک نوزاد در حال رشد تأثیر بگذارد.مطالعات متعدد نشان داده‌اند که یک محیط غنی و محرک می‌تواند بر نتایج یک کودک تأثیر بگذارد. این می‌تواند به بهبود IQ، مهارت‌های زبانی و یادگیری و موارد دیگر منجر شود. در عوض، کودکی که در معرض محدودیت‌هاست و حمایت‌های کمتری دارد، ممکن است نتایج رضایت بخش نداشته باشد.
یک محیط غنی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- یک سیستم حمایتی خوب
- تعامل انسانی غنی برای کودک
- فرصت‌هایی برای خواندن و رشد و پرورش زبان وگفتار
سخن پایانی
اختلال در بافت مغز به شکلpvl،مانند سایر مشکلات مشابه، نیاز به حمایت و درمان جامع ازسوی خانواده ومجموعه های درمانی مرتبط دارد؛ مراقبت‌های حمایتی، درمان‌ها و برنامه‌های آموزش ویژه می‌توانند تأثیر زیادی داشته باشند، آن‌ها می‌توانند به طور قابل توجهی نتایج بلندمدت کودکان مبتلا به PVL را بهبود بخشند.خدمتگزاران شما درمجموعه توانبخشی رایا واقع درغرب تهران ومحله ستارخان،متشکل از همکاران مجرب کاردرمانگر جسمی،کاردرمانگر ذهنی وشناختی،گفتاردرمانگر و…،امکان ارائه خدمات جامع و منحصر به فرد دررابطه با مشکلات مربوط به cp ,pvl, اختلالات طیف اوتیسم، اختلالات بیش فعالی-نقص توجه و… راداشته و آمادگی ارائه مشاوره وخدمات به صورت حضوری در کلینیک و منزل و نیز به صورت on line رادارند.
