ناتوانی ها(=disabilities) یا اختلالات (=disorders) یادگیری(=learning)که به اختصار (LD)ها خوانده می‌شوند بر نحوه دریافت و استفاده از اطلاعات،توسط مغز کودک شما تأثیر می‌گذارند. انواع مختلفی از این اختلالات وجود دارد، ماننددیسلکسی(dyslexia) و اختلالات یادگیری غیرکلامی(nonverbal)،اما به هرحال، اختلالات یادگیری با مداخلاتی که می‌توانند به کودک شما کمک کنند تا به شیوه‌ای متفاوت یاد بگیرند، قابل مدیریت هستند.
فهرست مطالب
مروری بر اختلالات یادگیری
اختلال یادگیری چیست؟
ناتوانی‌های یادگیری (LDs) بر نحوه پردازش اطلاعات توسط مغز انسان تأثیر می‌گذارند. این می‌تواند شامل نحوه:
– کسب (دریافت) اطلاعات.
– سازماندهی اطلاعات.
– حفظ اطلاعات.
– درک اطلاعات.
– استفاده از اطلاعات باشد.
اختلالات یادگیری می‌توانند در ارتباط با اطلاعات کلامی (کلمات یا گفتار) و/یا غیرکلامی باشند. این اختلالات معمولاً بر نحوه خواندن، نوشتن و/یا انجام ریاضی تأثیر می‌گذارند و می‌توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند.
اختلالات یادگیری بر هوش تأثیر نمی‌گذارند و با ناتوانی‌های مربوط به بهره هوشی متفاوت هستند. افرادی که LD دارند، مشکلات خاصی در یادگیری دارند، اما IQ (ضریب هوشی) آنها معمولاً متوسط یا بالاتر از متوسط است.
بیشتر افراد با LD در اوایل دوران مدرسه متوجه آن می‌شوند، اما برخی ممکن است تا نوجوانی یا بزرگسالی تشخیص داده نشوند.
- تفاوت بین ناتوانی(disability) یادگیری و اختلال(disorder)یادگیری:
بسیاری از افراد از اصطلاحات “ناتوانی یادگیری” و “اختلال یادگیری” به جای هم استفاده می‌کنند. اما تفاوت‌های فنی بین این دواصطلاح وجود دارد:
– اختلال یادگیری(learning disorder): این یک اصطلاح تشخیصی است. یک کارشناس مجاز (مانند یک روانپزشک کودکان) بر اساس معیارهای خاصی،می‌تواند برای فردي با اختلال یادگیری تشخیص بگذارد. راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5-TR) “اختلال یادگیری” و معیارهای آن را تعریف کرده وطبقه بندی می‌کند.
– ناتوانی یادگیری: این یک اصطلاح حقوقی است و بیشتر در مورد احقاق حق در زمینه شرایط تحصیل کودکان مطرح می‌شود. یک مدرسه دولتی یک دانش‌آموز با “ناتوانی یادگیری”را بر اساس ارزیابی‌ها و مستندات مختلف شناسایی می‌کند. این ممکن است منجر به حقوق قانونی، مانند حق داشتن یک برنامه آموزشی فردی (IEP)،تحصیل درشرایط آموزشی ویژه(استثنایی)،معلم درسایه و…شود.
اختلالات یادگیری خاص چه هستند؟
“اختلال یادگیری خاص” اصطلاحی است که در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ، برای توصیف اختلالات عصبی-رشدی یاهمانneurodevelopmentalاستفاده می‌شود که شامل دشواریهای مداوم در حداقل یکی از سه حوزه اصلی است:
- خواندن
- نوشتن
- ریاضیات
اختلالات یادگیری خاص شامل موارد زیر است:
- دیسلکسی=dyslexia (اختلال خواندن):
– این اختلال باعث می‌شود که خواندن و وظایف مرتبط با زبان دشوارتر شود. دیسلکسی به دلیل اختلالات در نحوه پردازش کلمات نوشته شده توسط مغز اتفاق می‌افتد. این ممکن است به شکل مشکلاتی در املای کلمات ساده، یادگیری نام حروف و به یادسپردن شکل و قافیه آنها، تلفظ کلمات جدید و موارد دیگر بروز کند.
- دیسگرافی=dysgraphia(اختلال نوشتن):
– این اختلال بر توانایی افراد در تبدیل افکارشان به زبان نوشتاری تأثیر می‌گذارد، با وجود اینکه آموزش و یادگیری کافی را دریافت کرده‌اند. این ممکن است به شکل مشکلاتی در خوانایی خط، املای کلمات، نگه‌داشتن صحیح مداد، سرعت نوشتن، دستور زبان و موارد دیگر بروز کند. - دیسکالکولیا=dyscalculia(اختلال ریاضیات):
- این اختلال بر توانایی افراد در درک اطلاعات عددی و ریاضی تأثیر می‌گذارد. این ممکن است به شکل مشکلاتی در شمارش، انجام محاسبات ساده با حافظه، حفظ جدول ضرب، سازماندهی مسائل ریاضی و موارد دیگر بروز کند.
- اختلال یادگیری غیرکلامی:
اختلالات یادگیری غیرکلامی بر فعالیت‌هایی که شامل کلمات یا گفتار نیستند، تأثیر می‌گذارند، مانند:
– حل مسئله
– وظایف بینایی-فضایی
– شناسایی نشانه‌های اجتماعی
در حال حاضر،DSM-5-TR،”اختلالات یادگیری غیرکلامی” را به عنوان نوعی از اختلال یادگیری خاص طبقه بندی نمی‌کند. اما تحقیقات نشان می‌دهد که حدود 5% از افراد دارای اختلال یادگیری با مشکلات شناختی و تحصیلی مرتبط آن، با اختلالات یادگیری غیرکلامی مواجه هستند.برای آشنایی بیشتر با این مورد به مقاله ای که در مورد “دیسپراکسی =dyspraxia” درقسمت “وبلاگ” سایت “مجموعه توانبخشی رایا ” گذاشته شده مراجعه فرمایید.
اختلالات یادگیری غیرکلامی می‌توانند بر موارد زیر تأثیر بگذارند:
- توانایی‌های اجتماعی: مانند استفاده از زبان اجتماعی (زبان محاوره‌ای یا غیررسمی) یا درک حالات چهره یا زبان بدن.
- عملکرد اجرایی: مانند برنامه‌ریزی، سازماندهی و تنظیم عواطف.
- آگاهی بینایی-فضایی: که می‌تواند باعث مشکلاتی در هماهنگیهای حرکتی شود.
- مهارت‌های ریاضی: به ویژه درک موضوعات پیشرفته‌تر ریاضی.
اختلالات یادگیری چقدر شایع هستند؟
اختلالات یادگیری نسبتاً شایع هستند. محققان تخمین می‌زنند که 10% از افراد در ایالات متحده در طول زندگی خود تشخیص اختلال یادگیری را دریافت می‌کنند. حدود 5% از کودکان در سن مدرسه در سطح جهانی دارای اختلالات یادگیری هستند.
اختلال خواندن(دیسلکسی)شایع‌ترین اختلال یادگیری است و حداقل 80% از اختلالات یادگیری را شامل می‌شود.
علائم و علل
علائم اختلالات یادگیری چیست؟
علامت اصلی هر اختلال یادگیری زمانی مشخص می‌شود که تفاوتی بین توانایی های تحصیلی مورد انتظار یک کودک و عملکرد تحصیلی او وجود داشته باشد.
شما ممکن است علائم اختلالات یادگیری شدید را در سنین پایین مشاهده کنید. اما والدین و معلمان معمولاً بیشتر اختلالات یادگیری خفیف تا متوسط را تا سن مدرسه (5 سال و بالاتر)یعنی زمانی که چالش‌هایی در کارهای مدرسه ظاهر می‌شود، شناسایی نمی‌کنند. حتی اختلالات یادگیری شدیدتر ممکن است تا زمانی که کودک شما به مدرسه برود، قابل تشخیص نباشند.
علائم عمومی اختلالات یادگیری:
هر نوع اختلال یادگیری علائم خاص خود را دارد. اما به طور کلی، علائم اختلالات یادگیری ممکن است شامل دشواری درموارد زیرباشد:
- شناسایی حروف، اعداد، رنگ‌ها و/یا نمادهای ریاضی.
- شمارش(محاسبه).
- دامنه واژگان(لغات).
- قافیه‌سازی(به یادسپردن شکل هریک ازحروف).
- تلفظ کلمات در حین خواندن.
- سازماندهی، شروع و/یا تکمیل تکالیف.
- سازماندهی افکار برای بیان آنچه می‌خواهند بگویند.
- حافظه بلندمدت یا کوتاه‌مدت.
- نگه داشتن مداد به درستی.
- خوانایی دست خط.
- بازگویی داستان به ترتیب.
- مداومت برای هرتکلیف(تحمل کاری) .
- دنبال کردن دستورالعمل‌ها.
- هماهنگی(coordination).
- مفهوم‌سازی، انتزاع، استدلال و سازماندهی اطلاعات برای حل مسئله.
این‌ها فقط تعدادی از علایم هستند و کافی نیستند تا تعیین کنند که آیا کودک شما اختلال یادگیری دارد یا خیر. فقط یک کارشناس و درمانگر حرفه‌ای می‌تواند برای “اختلال یادگیری” به صورت بالینی تشخیص بگذارد.
علائم رفتاری:
اختلالات یادگیری اغلب بر عزت نفس کودک شما و احساس او نسبت به مدرسه تأثیر می‌گذارند. آنها ممکن است احساس ناامیدی کنند که عملکردشان با همسالانشان مطابقت ندارد. رفتارهای زیر ممکن است نشانه‌ای از اختلال یادگیری باشد:
- عدم تمایل به رفتن به مدرسه.
- عدم تمایل به خواندن بلند یا حل مسائل ریاضی در مقابل همسالان.
- شکایت از معلم(ها) یا مقصر دانستن معلمان در ارتباط با نمراتشان.
- عدم تمایل به نشان دادن کارهای مدرسه به مراقبان خود.
- اجتناب از انجام تکالیف.
- “به هم ریخته شدن از نظر رفتاری” در مدرسه یا موقعیت‌های اجتماعی.
- نوسانات خلقی، خشم و یا بروز نافرمانی.
- بیان جملات خودانتقادی، مانند “من توان فهم این مطالب را ندارم.”
اگر در رابطه با فرزندانتان با این مشکلات مواجه شدید، بسیار مهم است که قبل از اینکه مسائل و مشکلات عمومی اختلالات یادگیری موجب ایجاد مشکلات عمیق رفتاری و شخصیتی(اضطراب،افسردگی و…) در وی شود با او صحبت کنید و همچنین از یک روانشناس کودک و نوجوان حرفه ای برای تفهیم بهتر مسائل و حل مشکلات احتمالی او کمک بگیرید،برای ما در مجموعه توانبخشی رایا، مزید افتخار و شادمانی است که به اطلاع شما مخاطبان عزیز برسانیم همچنانکه مطلع هستید ما گذشته از خدمات جامع توانبخشی اعم از کاردرمانی ذهنی،کاردرمانی شناختی و آموزشی و گفتاردرمانی و…امکان ارجاع و معرفی به همکاران روانشناس کارآزموده و مجرب در زمینه کودک ونوجوان را نیز داریم تا در صورت نیاز از همکاری و کمک آنها برای پیشبرد بهتر فرآیند درمان،
بهره مند باشیم.
چه عواملی باعث اختلالات یادگیری می‌شوند؟
محققان هنوز چیزهای زیادی درباره اختلالات یادگیری و علل آنها باید بیاموزند. در حال حاضر، آنها بر این باورند که اختلالات یادگیری ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی هستند. مهم است که توجه داشته باشید که اختلالات یادگیری،ناشی از مسائل مربوط به خود حس‌ها،مثل کم‌بینایی یا ناشنوایی نیستند.
عوامل خطر برای اختلالات یادگیری شامل:
- تاریخچه خانوادگی بیولوژیکی از اختلالات یادگیری.
- زایمان زودرس.
- قرار گرفتن جنین در معرض الکل یا سایر مواد.
- تاریخچه تأخیر در تکامل و توسعه گفتار و زبان.
- سوءتغذیه.
- قرار گرفتن در معرض سموم محیطی، مانند سرب.
- تجربیات منفی دوران کودکی (ACEs).
- آسیب مغزی تروماتیک (TBI).
اختلالات یادگیری اغلب همراه با سایر اختلالات وجود دارند، از جمله:
- اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی (ADHD).
- اضطراب.
- اختلال دو قطبی.
- افسردگی.
- اختلال وسواس فکری-عملی (OCD).
- اختلال نافرمانی مقابله‌ای (ODD).
برخی از مطالعات نشان می‌دهند که اختلالات یادگیری 20% تا 70% از کودکان با شرایط مرتبط با روانپزشکی را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
اگر فکر می‌کنید کودک شما اختلال یادگیری دارد، در وهله اول با کادر مدرسه(معلم یا معلمان) او مشورت کنید وببینید که آیا کودک شما انتظارات تحصیلی آنهارا برآورده کرده یا از نظر آنها مورد یا موارد غیر عادی در یادگیری او دارد.
تشخیص وارزیابی ها
چگونه اختلالات یادگیری تشخیص داده می‌شوند؟
والدین و معلمان معمولاً زمانی که کودک به مدرسه می‌رود، مشکوک به اختلالات یادگیری می‌شوند. کودک شما باید از مسیر ارزیابی‌ها و آزمایش‌های خاصی عبور کند تا یک متخصص و کارشناس حرفه‌ای بتواند،مشکل را تشخیص دهد.یک پزشک کودک یا یک روانپزشک، روانشناس مدرسه، روانشناس کودک ویا یک کاردرمانگر مجرب می‌توانند در این فرآیند همکاری داشته باشند.
مهم است که مدرسه کودک شما برای تشخیص یک اختلال مشارکت نزدیکی با متخصصان وکارشناسان داشته باشد، فرآیند تشخیص روانشناختی و شناسایی قانونی معمولاً شامل ترکیبی از موارد زیر است:
- مشاهدات
- مصاحبه‌ها
- ارزیابی‌ها
- تاریخچه پزشکی و خانوادگی
- گزارش‌های مدرسه
آزمایشات اختلال یادگیری
انواع ارزیابی‌ها برای اختلالات یادگیری — که هر کدام از ارزیابی‌ها یا آزمایش‌های مختلفی استفاده می‌کنند — شامل:
- ارزیابی پزشکی:پزشک کودک ابتدا یک معاینه فیزیکی و عصبی انجام می‌دهد تا مطمئن شود که چالشهای یادگیری کودک ناشی از یک وضعیت پزشکی زمینه‌ای نیست. آنها ممکن است آزمایشات خاصی مانند آزمایش خون یا آزمایش‌های تصویربرداری را توصیه کنند.
- ارزیابی آموزشی و عملکرد: معلم(های) کودک رفتار او را در کلاس مشاهده و عملکرد تحصیلی او را ارزیابی می‌کنند. آنها مهارت‌های خواندن، نوشتن و ریاضی کودک شما را بر اساس سطح کلاس او ارزیابی کرده و یادداشت‌هایی ارائه می‌دهند.
- ارزیابی شناختی: این ارزیابی معمولاً شامل آزمایش IQ کلامی و غیرکلامی است. کودک شما برای این آزمایش به روانشناس مدرسه یا روانشناس کودک مراجعه خواهد کرد. آنها همچنین ممکن است روش ترجیحی کودک شما برای پردازش اطلاعات — مانند بصری یا شنیداری — را ارزیابی کنند.
- ارزیابی روانشناختی: این ارزیابی به شناسایی ADHD، اختلال نافرمانی مقابله‌ای، اختلالات اضطرابی، افسردگی و مشکلات اعتماد به نفس کمک می‌کند. این اختلالات معمولاً همراه با اختلالات یادگیری وجود دارند، اما از آنها متمایز هستند. یک روانشناس کودک نگرش کودک شما نسبت به مدرسه، سطح انگیزه، روابط همسالان و اعتماد به نفس او را ارزیابی خواهد کرد.
- ارزیابی نوروسایکولوژیک: این آزمایش بررسی می‌کند که چگونه شرایط مغزی ممکن است بر رفتار و مهارت‌های شناختی کودک شما تأثیر بگذارد. یک نوروسایکولوژیست این ارزیابی را انجام می‌دهد و این آزمایش به ویژه در کودکان با آسیب‌ها یا بیماری‌های شناخته شده سیستم عصبی مرکزی مفید است تا نواحی مغز آنها را که با نقاط قوت و ضعف یادگیری خاص مرتبط هستند، نقشه‌برداری کند.
در نهایت یک کاردرمانگر با بررسی ملزومات و پیش نیازها،شرایط موجود و نحوه انجام فعالیتهای مختلف،توانمندی‌های فعلی کودک را ارزیابی می‌کند.
مدیریت و درمان
چگونه اختلالات یادگیری مدیریت می‌شوند؟
افراد دارای اختلالات یادگیری به کمک‌های متفاوت یا اضافی برای یادگیری نیاز دارند. این کمک — یا مدیریت — بسته به نوع اختلال یادگیری و شدت آن متفاوت است. شما و کودکتان ممکن است با چندین متخصص وکارشناس درحرفه‌های مختلف همکاری کنید تا بهترین برنامه یادگیری را برای او پیدا کنید. این تیم ممکن است شامل:
- معلمان
- روانشناسان
- خدمات آموزش ویژه(استثنایی)
-ارائه دهندگان خدمات توانبخشی، مانند کاردرمانگران و فیزیوتراپیست‌ها
به طور کلی، مداخلات آموزشی به سطوح زیر تقسیم می‌شوند:
- تسهیلات (Accommodation):کودک شما به محتوای آموزشی اصلی دسترسی دارد و از منابع حمایتی یا کمکی استفاده می‌کند بدون اینکه محتوای آموزشی تغییر کند.
- تغییرات (Modification): مدرسه کودک شما اهداف و مقاصد او را تطبیق می‌دهد و خدماتی را برای کاهش تأثیر اختلال یادگیری ارائه می‌دهد. به عنوان مثال، ممکن است کودک شما بتواند پاسخ‌های آزمون را به صورت شفاهی بدهد به جای نوشتن آنها.
- ترمیم (Remediation): مدرسه کودک شما مداخلات خاصی را برای کاهش شدت اختلال یادگیری ارائه می‌دهد.
اگر کودک شما واجد شرایط خدمات آموزش ویژه(استثنایی) باشد، او یک برنامه آموزشی فردی (IEP) دریافت خواهد کرد. این برنامه آموزشی شخصی‌سازی شده:
- اهداف تحصیلی کودک شما را فهرست می‌کند.
- خدماتی که کودک شما دریافت خواهد کرد را مشخص می‌کند.
- متخصصانی که با کودک شما کار خواهند کرد را فهرست می‌کند.
برخی از کودکان نیاز به یادگیری تخصصی در یک حوزه خاص دارند در حالی که به کلاس‌های عادی ادامه می‌دهند. سایر کودکان ممکن است به برنامه‌های آموزشی جداگانه و شدیدتری نیاز داشته باشند.بر اساس قوانین واصل عدالت اجتماعی کودکان با اختلالات یادگیری باید تا حد ممکن در کلاس‌ها با همسالان خود که اختلال یادگیری ندارند، شرکت کنند.
ممکن است پیدا کردن بهترین راهبردها برای کودک شما زمان ببرد. بدانید که تلاش شما در کمک به کودکتان ارزشمند است!
پیشگیری
آیا می‌توانم از اختلالات یادگیری پیشگیری کنم؟
اختلالات یادگیری قابل پیشگیری نیستند، اما معمولاً با راهبردهای مختلف قابل مدیریت هستند. این موضوع به ویژه زمانی مفید است که کودک شما مداخله زودهنگام دریافت کند. شما باید:
- اگر هرگونه نشانه‌های اولیه اختلال یادگیری را مشاهده کردید، با یک متخصص وکارشناس حوزه سلامت و درمان صحبت کنید.
- با مدرسه کودکتان همکاری کنید تا یک برنامه آموزشی فردی طراحی شود.
چشم‌انداز / پیش‌آگهی
اگر کودک من اختلال یادگیری داشته باشد، چه انتظاری باید داشته باشم؟
اگرچه کودکان با افزایش سن نمی‌توانند از اختلالات یادگیری بطور کامل فاصله بگیرند ، اما می‌توانند یاد بگیرند که سازگار شوند و مهارت‌های خود را بهبود بخشند. کودکانی که تشخیص و مداخلات زودهنگام دریافت می‌کنند، احتمال بیشتری دارند که بر چالش‌ها غلبه کنند و تصویر مثبت‌تری از خود داشته باشند.
آنها همچنین می‌توانند بر نقاط قوت
شخصی شان که معمولاً با اختلالات یادگیری همراه است،تکیه کنند. به عنوان مثال، افراد مبتلا به دیسلکسی معمولاً خلاقیت بالایی دارند. کودکان با اختلالات یادگیری می‌توانند به بزرگسالان بسیارمبتکر و موفق تبدیل شوند.
عوارض اختلالات یادگیری چیست؟
اگر کودکی اختلال یادگیری داشته باشد، ممکن است با مشکلاتی در زمینه
خودباوری(self-steem)مواجه شود یا احساس کند که باهوش نیست. همچنین این کودکان در معرض خطر بالاتری برای مسائل روانی مانند اضطراب یا افسردگی هستند.
حمایت مثبت از سوی والدین، معلمان و دوستان می‌تواند به کودک کمک کند تا بر این موانع غلبه کند.
اختلالات یادگیری چقدر طول می‌کشند؟
اختلالات یادگیری مادام‌العمر هستند. این بدان معناست که بزرگسالان نیز دارای اختلالات یادگیری هستند. اگرچه کودکان معمولاً این تشخیص‌ها را دریافت می‌کنند، برخی افراد ممکن است که چالشهای چندانی نداشته باشند و تا بزرگسالی متوجه نشوند که دارای اختلال یادگیری هستند.
زندگی با اختلال یادگیری
اگر کودک من اختلال یادگیری دارد،چگونه می‌توانم به او کمک کنم؟
مهم است که اطمینان حاصل کنید که کودک شما کمک‌های لازم برای فائق آمدن بر اختلال یادگیری خود را دریافت می‌کند. این ممکن است به شکل‌های زیر باشد:
- نظارت بر پیشرفت کودک:مطمئن شوید که او در حال بهبود مهارت‌های خود با برنامه آموزشی فردی اش است. اگر فکر می‌کنید برنامه اش مناسب نیست، به معلم و مسئولان مدرسه اش اطلاع دهید.
- تقویت ارتباط: ارتباط بین متخصصان خارج از مدرسه، پرسنل مدرسه و پزشک و درمانگران کودکتان را تسهیل کنید.
- ایجاد یک جو حمایتی در خانه:فضایی از تشویق و حمایت در خانه فراهم کنید.
- مراجعه به متخصصان بهداشت روان: اگر اختلال یادگیری کودک شما باعث ناراحتی او می‌شود یا نگرانی‌های رفتاری دارد، باروانشناسان مرتبط مشورت کنید.
- مراقبت از خود: دفاع از حقوق و نیازهای کودک می‌تواند خسته‌کننده باشد. حتماً به سلامت روان خود توجه کنید وسعی کنید باراین مسئولیت را به تنهایی به دوش نکشید.
یادداشتی از رایا
مطمئنا شما بهترین‌ها را برای کودک خود می‌خواهید. بنابراین دیدن دشواریهای او در مدرسه می‌تواند چالش برانگیز باشد. بدانید که اختلالات یادگیری نسبتاً شایع هستند و مداخلات مناسب زیادی برای پاسخگویی به نیازهای خاص کودک شما در دسترس است. معلمان وکارشناسان آموزشی مدرسه، روانشناسان و درمانگران حوزه توانبخشی می توانند درهر مرحله از این مسیر همراه شماباشند،خدمتگزاران شما در مجموعه توانبخشی رایا واقع درخیابان ستارخان با دسترسی مناسب به تمامی مناطق غرب تهران امکان ارائه خدمات جامع درحوزه توانبخشی ازقبیل گفتاردرمانی،بازی درمانی و رفتاردرمانی و همچنین کاردرمانی ذهنی،کاردرمانی شناختی،کاردرمانی حسی، کاردرمانی درکی- حرکتی،کاردرمانی جسمی -حرکتی و…را داشته وبصورت حضوری و برخط در دسترس شما گرامیان هستند،درصورت داشتن هرگونه چالش
در زمینه اختلالات یادگیری و سایر مشکلات مرتبط با ما تماس بگیرید.
